اثرات مضر آبیاری بیش از حد در کشاورزی
آب برای رشد گیاهان بسیار مهم است، اما اثرات مضر آبیاری که منجر به ورود آب به خاک و فرسایش آن می‌شود و نهایتا می‌تواند ضررهای زیادی را برای گیاهان ایجاد کند را نادیده گرفت.
هر چند رشد و نمو گیاهان به دلیل کمبود آب دچار مشکل می‌شود، به همین ترتیب استفاده از تجهیزات آبیاری قطره ای و بارانی که بیش از حد باشد، بر رشد گیاهان تاثیر منفی می‌گذارد.
وجود آب زیاد در خاک باعث می‌شود، حفره‌ها پر شده و آب در سطح خاک جمع شود، در نتیجه شرایط تعادل آب و هوا مشکل‌ساز شده و در منافذ اختلال ایجاد می‌کند و در این حالت گیاه قادر به تنفس نخواهد بود.
ریشه‌ها به طور صحیح نمی‌توانند در یک زمین غرقاب رشد کنند. بدون شک تا به حال مشاهده کرده‌اید که اگر به یک گل آب اضافه داده شود، نمی‌تواند در گلدان به خوبی رشد کند، زیرا اکسیژن کافی برای تنفس در اختیار ندارد.
به همین دلیل آبیاری باید به میزان کافی و متناسب با شرایط گیاه انجام شود.
توجه به تجهیزات آبیاری قطره ای گلخانه و زهکشی مناسب مزارع، باعث می‌شود تا میزان آبیاری گیاهان به حد مطلوب نزدیک شود و اثرات مضر آبیاری بیش از حد برای آن‌ها به وجود نیاید.
اثرات مضر آبیاری بیش از حد بر روی گیاهان
اثرات مضر آبیاری بیش از حد بر روی گیاهانعبارتند از:
- افزایش عناصر شور و قلیایی در خاک
- مشکل ورود به سیستم آب
- مشکلات تنفس ریشه
- کاهش درجه حرارت خاک
- ریشه‌های کم عمق
- سرزمین‌های باتلاقی
- تشکیل نیترات
- کمبود عناصر مغذی و کاهش بهره‌وری خاک
- اسیدیته خاک
در ادامه هر یک اثرات مضر آبیاری بیش از حد را توضیح خواهیم داد.
۱. افزایش عناصر شور و قلیایی در خاک
زمانی که از تجهیزات آبیاری بارانی و قطره‌ای بیش از حد استفاده شود، سطح آب زیرزمینی بالا می‌رود و مقدار نمک حلال افزایش می‌یابد.
به دلیل تبخیر نمک‌های حاصل از آب زیرزمینی، شوری در سطح خاک جمع می‌شود. این مسئله همچنین منجر به ایجاد نمک بیشتر در آب می‌گردد.
نمک‌های محلول در خاک به حدی است که افزایش آن تاثیر نامطلوبی بر رشد محصولات زراعی دارد و تولید آن را کاهش می‌دهد.
هنگامی که غلظت نمک‌های محلول در خاک بیش از ۰.۱ باشد رشد گیاهان متوقف می‌شود.
۲. مشکل ورود به سیستم آب
خاک در سطح زمین بسیار حساس است، زیرا خاک دارای گرانول‌هایی است که در آن مقدار کمی کربنات کلسیم وجود دارد و اجازه نمی‌دهند تا آب به زیرزمین و ریشه خاک نفوذ کند.
به همین دلیل مشکل آبگرفتگی زمانی رخ می‌دهد که رطوبت در خاک بیش از حد باشد، در نتیجه فعالیت‌های کشاورزی در این منطقه متوقف می‌شود.
۳. مشکلات تنفس ریشه
آب زیاد باعث جایگزینی آن در منافذ خاک می‌شود.
از این رو ریشه گیاهان هوای کافی برای تنفس و زندگی نخواهند داشت. در نتیجه رشد گیاهان متوقف شده و بیماری‌ها محصولات زراعی را از بین می‌برند.
۴. کاهش درجه حرارت خاک
آب اضافی جمع‌آوری شده در فرایند تبخیر سرد می‌شود و باعث کاهش دمای خاک می‌شود.
اگر بذرها به درستی حل نشوند، رشد گیاهان تحت تاثیر قرار خواهد داشت. در نتیجه فعالیت ارگانیسم نیز کاهش می‌یابد.
۵. ریشه‌های کم عمق
به دلیل آب زیاد و کمبود هوا، ریشه گیاهان عمیق نمی‌شوند و در سطح بالایی باقی می‌مانند.
گیاهان به دلیل ضعف قادر به دریافت عناصر مغذی در مقدار کافی و ریشه‌های کم عمق نیستند.
۶. سرزمین‌های باتلاقی
اگر زمین با استفاده از تجهیزات آبیاری باغ و گلخانه بیش از حد اشباع شود، آب راکد در طولانی مدت به باتلاق تبدیل می‌شود و تنها گونه خاصی از گیاهان می‌توانند در این محیط رشد کنند، در نتیجه برای کشاورزی مفید نخواهد بود.
۷. تشکیل نیترات
از اثرات مضر آبیاری تشکیل نیترات است.
به دلیل عدم وجود اکسیژن مناسب در خاک فرآیند نیتروژن‌سازی آغاز می‌شود.
در این حالت اکسیژن حل شده و به اکسید نیتروژن تبدیل می‌شود، در نتیجه اکسید نیتریک و گازهای ازت در خاک افزایش پیدا می‌کند.
مسئله‌ای که وجود دارد این است که آن‌ها برای گیاهان مفید نخواهند بود.
۸. کمبود عناصر مغذی و کاهش بهره‌وری خاک
اثرات مضر آبیاری بیش از حد منجر به فرسایش زمین شده و در نتیجه باعث کاهش بهره‌وری خاک می‌شود و این مسئله موجب خواهد شد تا محصولات زراعی به خوبی رشد نکنند، زیرا دسترسی گیاه به مواد و املاح مورد نیاز به سختی ممکن خواهد بود.
۹. اسیدیته خاک
مناطقی که بیش از حد آبیاری می‌شوند باعث تشکیل کلسیم، منیزیم، پتاسیم با بار مثبت شده و آن‌ها به دانه‌های کلوئیدی خاک تبدیل می‌شوند.
این ذرات با بار مثبت به عمق خاک نفوذ کرده و مقدار زیادی گرانول در خاک تولید می‌شود. این باعث خواهد شد که میزان اسید خاک بیشتر شود.
از دیگر مواردی که تجهیزات آبیاری گلخانه و کشاورزی نامناسب به وجود می‌آورد، شامل تغییر شکل در ساختار خاک، حمله بیماری‌ها و حشرات مضر، افزایش نمک‌های مضر و میزان قلیایی در سطح خاک و کاهش فعالیت‌های موجودات زنده خواهد بود.
شرایط نامطلوب خاک با میزان نفوذ کم ممکن است در شرایطی ایجاد شود که آب آبیاری کشاورزی دارای شوری نامناسب یا میزان زیاد سدیم نسبت به کلسیم و منیزیم آن باشد.
در جایی که شدت کاربری اراضی نسبتا کم باشد، ممکن است سطح آب بیش از حد مورد نیاز باقی بماند و مدت زمان ایستادن آب برای پرورش چرخه‌های حشرات و آفات مناسب شود.
به همین دلیل لازم است سیستم‌های آبیاری تحت فشار و امکانات لازم برای بررسی و ارزیابی شرایط فراهم شود. در این صورت اطمینان حاصل خواهید کرد که محصولات شما در فصل رشد خود به منابع مورد نیاز برای توسعه دسترسی خواهند داشت.
دیدگاه خود را ثبت کنید
میخواهید به بحث بپیوندید؟