روش‌های آبیاری سطحی

آبیاری سطحی یکی از روش‌های آبیاری است که می‌توانند به وسیله آن گیاهان و درختان را آبیاری کنند، آبیاری سطحی دارای سه روش آبیاری کرتی، نواری و شیاری است. آبیاری در این روش توسط یک لوله دریچه دار انجام می‌شود و یا اینکه اگر نهری در نزدیکی باغ یا گلخانه وجود داشته باشد می‌تواند از آن نهر تغذیه شود در این روش آب را به صورت تدریجی به گیاه می‌دهند تا بتواند به خوبی رشد کرده و به بار بنشیند.
یکی از دلایلی که آبیاری سطحی از بهترین روش‌های آبیاری در دنیا به شمار می‌آید پایین بودن سرمایه گذاری اولیه، هزینه کم تعمیر و نگهداری و انرژی کم نسبت به انواع روش‎های آبیاری تحت فشار و روش‌های دیگر می‌باشد به صورت کلی می‌توان گفت که استفاده از این روش، آسان‌تر است.

از طرفی هزینه کمتری را نیز می‌تواند روی دوش گلخانه‌داران و باغداران قرار دهد و در واقع می‌توان گفت که هزینه‌های اضافی را از روی دوش باغداران برمی دارد.
تجهیزات آبیاری سطحی بسیار ساده می‌باشد و همانطور که از نام آن پیدا است در این روش آب را به سطح خاک رسانده و به صورت تدریجی به مصرف گیاه می‌رسانند.

در واقع می‌توان گفت آب و خاک و روابط ذاتی دارند استفاده از این روش اگرچه یکی از ارزان‌ترین روش‌ها را در اختیار ما قرار می‌دهد اما مدیریت پایین و پیچیده‌ای دارد و بهتر است که گفته شود یکی از مهمترین نقاط ضعف این روش عدم وجود مدیریت آبیاری مناسب می‌باشد.

تجهیزات آبیاری در این روش بسیار ساده است اما به کارگیری تجهیزات آبیاری و تاسیسات اندازه گیری کنترل جریان نمی‌تواند به صورت خودکار انجام شود و برای انجام آن نیاز به نیروی کار ماهر می‌باشد امروزه با وجود پیشرفت‌هایی که در تکنولوژی به وجود آمده است و راه را برای زندگی باز کرده است روش‌های آبیاری نیز تحول و تغییر و رشد پیدا کرده که آبیاری سطحی نیز از این قاعده مستثنا نیست.
البته تا حدود زیادی توانسته است که معایب خود را از بین ببرد تا جایی که حتی در برخی از موارد از سیستم‌های آبیاری تحت فشار نیز بهتر می‌تواند عمل کند.

 لوله‌های دریچه دار

یکی از روش‌هایی که برای بهبود تجهیزات آبیاری انجام می‌شود، استفاده از لوله‌های دریچه دار است.
لوله‌هایی که برای این کار استفاده می‌شوند از نوع پلی اتیلن هستند که دریچه‌های قابل تنظیم دارند که می‌توان با استفاده از تنظیم آنها نحوه حرکت جوی آب را در مزرعه تنظیم کرد و می‌توان آب را به صورت یکنواخت در مزرعه توزیع کرد و یا حتی یکنواختی توزیع آب را بهبود بخشید.

همانطور که گفته شد لوله‌هایی برای این روش استفاده می‌شود که از جنس پلی اتیلن نرم است.
می‌تواند آن را قابل تنظیم نماید و به دلیل وجود دریچه‌های قابل تنظیم زمان مورد نظر را می‌توان برای هر گیاه و هر لته تنظیم کرد، این دریچه‌ها می‌تواند، جایگزین کانال‌های نهر آب در بین زمین‌های کشاورزی شود.

در این روش هدایت آب در نهر‌ها و دریچه‌های لوله به به مصرف گیاه می‌رسانند.
این لوله‌ها یک تکه نیستند و در اندازه‌های ۲۰۰ متری ساخته شده و با استفاده از گیره‌های مخصوص و بست‌های متنوع می‌توانند به هم متصل شوند و با استفاده از این موارد می‌توان اندازه‌ای مناسب برای آبیاری را ایجاد کرد.

لوله‌هایی که در این روش استفاده می‌شوند و فاصله‌هایی مناسب که هم قرار دارند و هر کدام مجهز به دهانه خروجی آب می‌باشند و در اصطلاح تجهیزات آبیاری نامیده می‌شوند.

دریچه‌ها با استفاده از کلاهک‌های مخصوص می‌توانند تنظیم شوند به طوری که با توجه به میزان نیاز می‌توان آب و میزان خروج آب را تنظیم کرد. البته این دریچه‌ها به این صورت نیستند که دارای سقفی برای این کار نباشد و می‌توان گفت که تا حداکثر ۵۰ لیتر در ثانیه می‌توان از این دریچه‌ها آب کشید.

آبیاری سطحی به دو صورت سنتی و پیشرفته وجود دارد که با استفاده از تجهیزات آبیاری سطحی می‌توان نوع آن را تشخیص داد به صورتی که می‌شود گفت در روش آبیاری سطحی پیشرفته؛ از تجهیزات پیشرفته نیز استفاده می‌شود.

با توجه به مشکلات و مسائلی که در این روش وجود دارد می‌توان گفت که استفاده از روش‌های دیگر توصیه می‌شود.

نتیجه‌ای که از این نوع آبیاری گرفته‌اند، در کشورهای متفاوت مختلف می‌باشد اما کشورهای استرالیا، چین، مصر و ایران نشان از این می‌دهد که لوله‌های دریچه دار و تجهیزات آبیاری سطحی، تا میزان ۲۸ درصد از مصرف آب کم می‌کند و راندمان آب را تا میزان ۳۰ درصد کم می‌کند.

این روش در کنار معایبی که دارد، مزایایی نیز دارد که اگر بخواهیم آن‌ها را نام ببریم می‌توانیم به مدیریت و بهره برداری آسان، آبشویی ساده به صورتی که می‌شود تجهیزات آبیاری این روش را به راحتی می‌توان شست و تمیز کرد، ذخیزه ۵ درصدی در اراضی کشاورزی، یکنواختی بیشتر در توزیع آب و امکان استفاده از آب بی کیفیت، اشاره کنیم.

نوع دیگری از این روش آبیاری هیدروگیت نام دارد که می‌توان با استفاده از مواردی مانند اتصالات گالوانیزه آن را ساخت و از دریچه‌های متنوعی ایجاد شده است.

استفاده از لوله‌های دریچه دار می‌تواند در بهبود روش‌های آبیاری سطحی نقش مهمی را ایفا کند.

لوله‌های اولیه برای این نوع از آبیاری از جنس آلومینیم بود اما با استفاده از پیشرفت علم و صنایع پتروشیمی توانستند که مواد پلیمری و پی وی سی را تولید نمایند و این مواد به تدریج به جای آلومینیم استفاده شدند و سیستمی را ایجاد کردند که می‌توانست بهتر از این فلز عمل کرده و جایگزین خوبی برای این روش بود زیرا علاوه بر این که می‌توانستند از پوسیدگی بر اثر عبور آب جلوگیری کنند، لوله‌هایی که ساخته می‌شدند به صرفه، سبک و کارآمد بودند.

استفاده از مواردی مانند، لوله‌های هیدورگیت نیز یکی از پایه‌های ثابت در تجهیزات این نوع از روش‌های آبیاری است. استفاده از مواردی مانند بست و اتصالات متفاوت می‌تواند اجزای تجهیزات آبیاری هیدروگیت را کنار هم قرار دهد.
در کنار استفاده از تجهیزات آبیاری سطحی، تجهیزات آبیاری بارانی و قطره‌ای با توجه به موقعیت زمین و گیاه کاربرد دارند.